RTÉ Investigates

Agus é ag léiriú an chaighdeáin iriseoireachta ab airde ar RTÉ in 2021, bhí RTÉ Investigates sna ceannlínte arís le tuairiscí ceannródaíocha. I mí Eanáir, lean Stuck in the Rough saol na ndaoine a bhíonn ag codladh amuigh agus an dream a úsáideann brúnna do dhaoine atá gan dídean, agus scrúdaíodh na dúshláin a bhíonn rompu agus na deacrachtaí a bhaineann le droim láimhe a thabhairt leis an saol ar na sráideanna. Léirigh an clár an chaoi, in ainneoin 75 leaba a bheith folamh oíche ar ghlaoigh duine de na fir a bhí gan dídean ar an uimhir shaorghlao le haghaidh daoine gan dídean, gur dúradh leis nach bhféadfadh sé leaba a fháil. Bhí an pobal ar buile mar gheall air seo agus mar thoradh air sin d’eisigh an tAire a bhí freagrach as cúrsaí tithíochta leithscéal.

I mí Feabhra, thug The Third Wave lucht féachana isteach i gcroílár Ospidéal Ollscoile Thamhlachta áit a raibh, arís eile, dúshláin ollmhóra roimh an bhfoireann túslíne, agus iad ag déileáil leis an ráig ba dhéanaí de Covid-19. Agus é ag nochtadh an fhíorphictiúir a bhí taobh thiar de na ceannlínte leanúnacha agus na huimhreacha laethúla, thaispeáin an clár faisnéise seo dochtúirí agus altraí ar a míle dícheall ag iarraidh othair Covid a choinneáil beo. Toisc go raibh an víreas ag scaipeadh go forleathan le linn mhí na Nollag d’fhág sé seo go raibh ar na hospidéil dul i ngleic leis an ardú tobann a tháinig ar líon na gcásanna ar theastaigh cúram criticiúil uathu. Faoi lár mhí Eanáir, bhí na hAonaid Dianchúraim lán agus b’éigean do chuid mhaith de na hospidéal a gcumas borrtha a úsáid. In Ospidéal Ollscoile Thamhlachta iompaíodh cuid de na hobrádlanna isteach ina mbardaí Dianchúraim.

In Who Am I? The Story of Ireland’s Illegal Adoptions i mí an Mhárta nochtaíodh fianaise nua i dtaobh an bhaint a bhí ag cuid de na daoine ba mhó le rá agus ba chumhachtaí in Éirinn le leanaí a bheith á n-uchtú go neamhdhleathach go mion minic, beagnach deich mbliana tar éis don Acht Uchtála 1952 teacht i bhfeidhm. Labhair an fhoireann le lear mór daoine ó gach cearn den tír ar uchtaíodh iad go mídhleathach. Rinne go leor díobhsan cur síos ar an suaitheadh a baineadh astu nuair a fuair siad amach den chéad uair, agus iad ina 60idí agus 70idí gur uchtaíodh iad. Go bunúsach, fágadh iad ag cur na ceiste, ‘Cé mise?’ Tar éis an chláir, choimisiúnaigh an tAire a raibh freagracht air as leanaí athbhreithniú ar uchtuithe mídhleathacha in Éirinn ag dul siar go dtí na 1950idí. Tá an tuarascáil le foilsiú in 2022.

I mí Iúil, rinne RTÉ Investigates monatóireacht ar roinnt áiteanna ar fud Bhaile Átha Cliath ina raibh drugaí á ndíol go hoscailte ar na sráideanna os comhair an tsaoil mhóir. Bhí áit amháin acu seo gar do choimpléasc tithíochta do sheanóirí i mBaile Munna. D’fhonn léargas a thabhairt ar chomh dona agus atá fadhb na mangaireachta drugaí san áit áirithe sin, rinne RTÉ Investigates – Crack and the Community scannánú faoi rún thar chúig lá. Fiú ar an gcéad lá, rinne ceamaraí faoi cheilt scannánú ar níos mó ná 42 beart féideartha mangaireachta drugaí thar thréimhse ceithre uair an chloig in aon tráthnóna amháin. Thaispeáin an clár leanaí óga ag dul thar bráid go minic fad is a bhí mangaireacht drugaí ar bun go hoscailte. Sna 15 nóiméad a thóg sé ar na leanaí dul thar an ionad, agus iad ag filleadh abhaile ón mbunscoil, thaifead na ceamaraí naoi mbeart mangaireachta drugaí ar a laghad a tharla os comhair cuid de na leanaí sin.

Thug Losing Lee le fios go raibh imscrúdú ar siúl ag ceann de na hospidéil is mó sa tír de bharr go bhfuarthas amach gur seoladh go leor orgáin le leanaí thar lear lena loscadh, i ngan fhios do na tuismitheoirí nó gan toiliú na dtuismitheoirí. Thug an clár chun solais comhfhreagras inmheánach ospidéil a léirigh go raibh foireann an ospidéil ar an eolas i dtús na bliana 2020 go raibh plota na nAingeal Naofa lán, agus shocraigh siad nach rogha a bhí sa chréamadh. Ba é an toradh a bhí air sin ná go raibh lear mór orgáin le leanaí, ar scaoil an roinn paiteolaíochta leo tar éis scrúdú iarbháis a bheith déanta orthu, stóráilte i marbhlann an ospidéil – i gcásanna áirithe ar feadh roinnt míonna. Faoi dheireadh cuireadh na horgáin thar lear, in éineacht le dramhaíl leighis, lena loscadh.

I mí na Samhna, scrúdaigh Wardship – The Decision Makers córas seanchaite na gcoimircithe cúirte agus an tionchar as cuimse a bhíonn aige ar na coimircithe agus ar a dteaghlaigh. Tá níos mó ná 2,100 coimircí cúirte gur daoine fásta iad in Éirinn. Faoi reachtaíocht ó ré Victoria, cailleann coimircí raon leathan de shaoirsí pearsanta. Bhí sé sin ar fad in ainm agus athrú sé bliana ó shin nuair a ritheadh dlí nua chun deireadh ar fad a chur le coimircíocht. Ach níor tharla sé sin fós. Agus cé go bhfuiltear ag súil go mbeidh an córas nua ag feidhmiú go hiomlán sna 12 mhí atá amach romhainn, gach seans go dtógfaidh an t-athbhreithniú atá beartaithe ar na cásanna atá ann cheana féin trí bliana eile agus beidh sé sin ródhéanach do chuid dár saoránaigh atá scothaosta agus daoine scothaosta iad formhór na gcoimircithe in Éirinn.

Thug A Patient’s Nightmare chun solais roinnt gearán a rinneadh maidir le mí-úsáid gnéis atáthar in amhras a bhí déanta ag ainéistéisí amháin in ospidéal in Éirinn ar othair a bhí gan aithne gan urlabhra. Is i gcoinne ainéistéisí a bhí ag obair in Ospidéal Ginearálta an Náis ó 2012 ar a laghad, a rinneadh na gearáin. Chuir othar amháin, a ndearnadh mí-úsáid air, agus é gan aithne gan urlabhra tar éis dó a bheith curtha faoi scian, in iúl go bhfuil deacracht aige fós féin dul i ngleic leis an rud a tharla dó. Tá imscrúdú de chuid an Gharda Síochána fós ar siúl.