Director Maelíosa Stafford writes for Culture about his production Amhrán an Bhonnáin Bhuí, a new Irish language version of Vincent Woods' play Song Of The Yellow Bittern, which premieres at An Taibhdhearc, Galway from 5-15 Feb forthcoming.
Tá mé ag obair go gairmiúil le hamharclannaíocht le breis agus 40 bliain agus bhí deis agam, ar feadh 4 bliana díobh sin, cúrsa a stiúradh mar SC an Druid agus plé a bheith agam le hintinn iontach an scríbhneora Vincent Woods.
Watch: Maelíosa Stafford talks Amhrán an Bhonnáin Bhuí
We need your consent to load this Vimeo contentWe use Vimeo to manage extra content that can set cookies on your device and collect data about your activity. Please review their details and accept them to load the content.Manage Preferences
Casadh Vincent agus mé féin ar a chéile de sheans ar dtús in Sydney sa bhliain 1990 agus é ag léamh a chéad leabhair filíochta, The Colour of Language.
Chuir a intinn shamhlaíoch agus a léargais ar leith ar dhoirche agus ar shoirche anam an duine iontas orm.
Bhí luí iomlán agam lena chanúint agus lena chaint Liatroma a bhí cosúil leis an tuiscint a bhí agam ar chanúint Iarthar na hÉireann. Thosaigh muid ag caint.
Glór Morning Ireland ar raidió RTÉ an aithne a bhí agam air. Bhí aithne aigesean orm mar aisteoir agus chonaic sé roinnt léirithe a rinne mé sa Druid agus in Amharclann na Mainistreach.
Thug sé scéal dom a scríobh sé agus é ag taisteal ar fud na hAstráile, mar a bhfuil cónaí orm.
Tháinig cor sa chinniúint – Bhí mé ar tí post a fháil mar SC leis an Druid go ceann ceithre bliana agus chuaigh mé sa seans – bheartaigh mé ar dhráma gairid a chur ar stáitse i séasúr 1991, um lóin le linn na Féile Ealaíon – d'éirigh leis ar bhealach nua agus nuálach - as sin tháinig coimisiúnú le haghaidh dráma nua fada. Ba é a thoradh sin At the Black Pig’s Dyke, a cuireadh ar stáitse ag deireadh 1992 agus a léiríodh dá éis sin go hidirnáisiúnta agus a bhain cáil nach beag amach.
Agus an dréacht deiridh don chleachtadh á chur le chéile, foilsíodh scéala ar leathanach tosaigh gach nuachtáin in Éirinn. Tuairiscíodh scéal Easpag na Gaillimhe, Eamon Casey - bhí rún aige - bhí mac aige a bhí 21 bliain d'aois sna Stáit Aontaithe. Mionscannal a bhí ann. Thug Vincent léargas eile dom, áfach, a bhí i bhfad ní ba shuimiúla. Níor chóir go ndéanfaí scéal mór d'aontumhacht na sagart i ndáiríre – agus bhí rún ní ba mhó faoi cheilt san am a bhí caite. Scéal coitianta a bhí ann, leoga.
Liatroim 1828: chuir teaghlach Protastúnach an dlí ar shagart paróiste agus díospóir diagachta iomráite na linne i ndáil le cás atharthachta, agus mhaígh siad gur éignigh sé an iníon agus é ar lóistín leo.
Chosain Daniel O'Connell cás an tsagairt, an tAthair Tom McGuire, agus buadh an cás ach aird an ghiúiré a chasadh ar an mbean.
Cuireadh ina leith go fíochmhar sa chúirt gur bhean gan mhoráltacht a bhí inti. Áitíodh freisin gur comhcheilg Phrotastúnach a bhí ann i gcoinne "Sagart Caitliceach cóir" a raibh baint aige le gluaiseacht na Fuascailte i dteannta O'Connell. Bhuaigh O'Connell an cás agus rinneadh laoch náisiúnta de McGuire.
Scríobhadh Amhrán an Bhonnáin Bhuí mar fhreagra ar dhíospóireacht an lae - carachtar an Easpag Casey agus an cáineadh a rinne codanna áirithe de shochaí na hÉireann ar Annie Murphy, máthair a pháiste, agus an milleán agus an náire a leagadh uirthi - aithris ar fhreagra na sochaí i 1828.
Bhí sé ríthábhachtach dom féachaint arís ar an seó 25 bliain níos déanaí. Ní hamháin go bhfuilimid ag déileáil le ham corraithe atá caite - 1828 nó 1992 - táimid fós ag déileail le saincheisteanna mí-úsáide na cléire agus le rúin cheilte nach mór déileáil leo fós.
Is ceist í nach bhfaighfear réidh léi. Is tráthúla i bhfad é an dráma sa lá atá inniu ann. Tháthar ag plé tuairimí agus réitigh nua le súile úra, dá thoradh sin.
Is conair fhada í conair an tslánaithe a chaithfidh an tsochaí seo againne a chur di.
Amhrán an Bhonnáin Bhuí, An Taibhdhearc, Galway 5th February 2020 — 15th February 2020 - find out more here.
Pics: Sean O Mainnin
